Xelata Jemal Nebez
Bi vê xelatê, ku bi awayekî heremekî , her du salan carekê tê dayîn, em kesayetiya jîr ya Cemal Nebez û xebata jiyana wî bibîr tînin, bi dîtina namzedên guncaw û paşê xelatê didin wan kesên ku di berjewendiya Kurd û Kurdistanê de dixebitin an jî berê destkeftan bi dest xistine.
Xwediyê Xelata Jemal Nebez a 2025-an a me, ku di Adarê de hate hilbijartin (li daxuyaniya jêrîn binêre),
Profesor Dr. Khanna Omarkhali
di 17ê Gulana 2025-an de serdana me li Weqfê kir!
 | Wê pirtûka xwe, "Kevneşopiya Nivîsarên Olî yên Êzidiyan ji Devkî ber bi Nivîskî" ku ji hêla Harrassowitz ve di rêzenivîsa "Lêkolînên li ser Olên Rojhilatî" de di 2017-an de hate weşandin, wekî diyariyek anî. Di pirtûkê da CDyek heye ku dosyeyên deng û vîdeoyê lê hene. Çi diyariyek ecêb ji bo pirtûkxaneya me! |
Hemî endamên me yên herêmî beşdarî civînê li avahiya me ya li Berlînê bûn. Em hemû li hev kirin: Çi hevdîtineke vekirî û xweş!
Tiştê ku niha li Weqfê herî zêde bala xwe dikişîne, ango pirtûkxane û arşîva me, ku jixwe li ser Spichernstrasse ye, û her weha mîrata akademîk û kesane ya hevnavê me, di 17ê Gulanê de bi taybetî bala mêvanê me kişand.
Ji ber vê yekê me zû dest bi nîqaşkirina pirsgirêkên ku niha astengiya standardkirina rêkûpêk a Kurdî dikin kir. Zehmetiyek din jî ew e ku Kurdî niha bi du pergalên nivîsandinê tê nivîsandin (di serdema Sovyetê de, Kurdî heta bi Kîrîlî jî dihat nivîsandin!). Rêbazên cûrbecûr ên katalogkirina sernavan hene, ku ji bo pirtûkxane û arşîvan girîng in. Şiyana nîqaşkirina vê yekê bi Profesor Omarkhalî re jî balkêş û xweş bû.
Civîn li ser naskirina hev bû, ku bi awayê dostane yê mêvanê me hêsantir bû. Dema ku me ji Profesor Omarkhalî xwest ku xwe bide nasîn û hin hûrguliyên girîng parve bike, wê dest bi axaftina li ser xwendina xwe ya li Zanîngeha St. Petersburg kir, ku wê bi bawernameyên xwe yên lîsans û masterê di Zanistên Îranî û Fîlolojiya Kurdî de qedand. Piştî hat Almanya, wê doktoraya xwe di warê olî de wergirt û demekê li Göttingenê xebitî. Ji sala 2019an vir ve, ew li Beşa Zanistên Îranî ya Zanîngeha Azad a Berlînê ders dide û lêkolîn dike.
Di sohbeteke vekirî û nefermî de, piştî ku mêvana me behsa xwendina xwe ya li St. Petersburgê kir, me tavilê dest bi axaftina li ser zanistên Kurdî kir, ku wê bi xwe jî bi xemgînî lê zêde kir ku ev mijar êdî li wir tune ye.
Hilgrê Navê weqfa me, Jemal Nebez, bi tundî ji bo ji nû ve destpêkirina vê mijarê li Almanya, bi taybetî li zanîngehekê, Zanîngeha Azad a Berlînê, piştgirî dikir.
Piştî ku doktoraya xwe li Hamburgê qedand, ew hat Berlînê - wê demê di nîvê Şerê Sar de. Pêngava wî ya yekem ew bû ku li Beşa Zanistên Civakî ya Zanîngeha Azad a Berlînê - bi taybetî, li Enstîtuya Zanistên Îranî - pozîsyonek mamostetiyê ya zimanê Kurdî misoger bike, wekî ku berê li deverên din ên Almanya kiribû.
Ji bilî çalakiyên xwe yên hînkirinê li Zanîngeha Azad, Nebez li şaxê Berlînê yê Navenda Lêkolînên Hevkar a Weqfa Lêkolînên Almanî (DFG) bi hevkariya Semînerên Îlahiyatê yên Yekbûyî yên Zanîngeha Göttingenê, pozîsyonek akademîk a demkî dît, ku wî ji 1972 heta 1976 girt. Warên xebata wî di nav xwe de civakên olî yên Misilman, alkîmya Erebî, Manîxeîzm û ola Êzîdî digirt.
Du sal şûnda, di 1978an de, Jemal Nebez ji hêla kardêrê xwe ve wekî profesorê alîkar hate tayîn kirin, ku wî heta wê demê li cem wî ders da, pozîsyonek ku wî heta 1982an girt. Warên xebata wî li Enstîtuya Lêkolînên Îranî wê demê Îrana Îslamî, Farisî û zimanên din ên Îranî yên nûjen bûn.
Piştî ku ji Zanîngeha Azad a Berlînê derket, Jemal Nebez (1933-2018) tenê li Almanya û deverên din ên Ewropayê dersan da, wekî xebatkarekî serbixwe debara xwe dikir, û wekî zanyarekî taybet lêkolîn siminaran pêkêş dşkr û weşan dikir.
Em spasiya Profesor Omerxalî dikin ji bo serdana wê, dostaniya wê û vekirîbûna wê, û ji niha û pê ve em ê ji bo serkeftina çalakiya pîrozbahiyê ya plansazkirî hewl bidin ku em ê bi wê re Xelata Jemal Nebez cara duyemîn bidin û em dixwazin Profesor Omerxalî bi awayekî layîq pîroz bikin, wekî ku di nameya xelatdayînê ya Komîteya Xelata JN ya li jêr de hatiye vegotin.
Me ji bo NEWROZa îsal mizgîniya baş anî:
Xwediyê Xelata JN'ê ya tûra duyemîn hat diyarkirin.
Profesor Xanna Omerxalî
Piştî vê pêngava girîng a Newrozê em dixwazin dema xwe biavêjin û her tiştên din di vê çarçoveyê de hê jî werin.
Hemî xelatgirên Cemal Nebey bi awayê xwe berbiçav in
Di derbarê Cemal Nebez de, ew bîrmendekî pir dûrbîn bû. Prensîbên zanistî li hemû qadên jiyanê sepand. viyana wî ya yekem a rewşenbîrî zanistên xwezayî bû. Dema ku biryar hat ser rêrewa xwendinê, wî hilbijart ku bibe mamosteyê dibistana navîn û xwendina fîzîk û bîrkariyê.
Di salên berê de, jêhatîbûna wî ya piralî jixwe diyar bû. Bavê wî di zarokatiya wî de ew fêrî çend zimanan kir û di xortaniya xwe de dest bi nivîsandinê kir.
Hêdî hêdî di gelek waran de şiyanên xwe yên awarte nîşan da. Wî karîbû girêdanên zimannasiyê nas bike, zanista dîrokê dewlemend bike û li ser sedemên kêmasiyên ku gelê xwe pê re rû bi rû maye û nexirab lêkole bike û hin ji wan jî eşkere bike.
Ew ne tenê wekî zanyar û kesayetiyek zana, lê bi pêbawerî û dadweriya xwe ya jîr li ser mijarên civakî û di warê siyasî de di nav kurdan de pir baş dihat nasîn.
Ew di nav kurdan de ne tenê wek kesayetekî zanyar û zana, di heman demê de bi bawerî û hikmê xwe yê aqilane di mijarên civakî û di warên siyasî de jî dihat nasîn
Ev hemû bi hev re, nexasim jî ku Cemal Nebez Kurd bû û di hemû rewşan de bi zanebûn xwe wisa da naskirin, wî kir kesayetek çeleng.
Xelata Cemal Nebez ji kes, kom an projeyan re
Biwarên ku dikarin Xelata Zanistî ya Jemal Nebez tê de bê dayîn bi heman awayî berfireh in: Siyaset, yasa, dîrok, zimannasî, huner, wêje, muzîk, bîrkarî, bijîşkî û zanistên xwezayî.
Xelata zanistî ya Jemal Nebez dikare ji bo kesên hêja û hem jî ji bo kom an projeyan were dayîn.
Bi îdeal her du salan carekê tê xelat kirin
Bi îdeal, divê xelat her du salan carekê were dayîn.
Çareseriya me ji bo dîtin û hilbijartina berendaman
Di Sibata 2022-an de, daxwazek ji desthilatdaran hate kirin ka gelo em dikarin ji bo xelata Cemal Nebez nasnama namzedên guncaw, di nav de pêvajoya kurte lîsteyê, ji derve derxin. Ji me re hatiye ragihandin ku li gorî qanûna bingehîn ti dijberî li ser vê pêvajoyê nîne. Di Adara 2022’an de me Sîrwan Rênas (ji Rojhelat ango Rojhilatê Kurdistanê, ku niha li DYA’yê dijî) erkdar kir ku komîsyoneke ji gelek endaman pêk were ji bo vê mebestê ava bike û bi ser ket.
Ji Îlona 2024an vir ve, xebatkar, wergêr û pêşkêşvana çandê Fexriye Adsay ku li Diyarbekirê (Amed) dijî, serokatiya Komîsyona Xelata Cemal Nebez dike.
Ji ber sedemên cuda, merasîma xelatên din dê nuha dereng ji plansaziya destpêkê pêk were û dê di zûtirîn dem de li vir were ragihandin.